Шетелдікпен еңбек шарты: негізгі ерекшеліктері
Еңбек шарты – бұл жұмыс беруші мен қызметкер арасындағы еңбек қатынастарын реттейтін келісім. Шетел азаматына жасалған еңбек шартының өз ерекшеліктері бар, олар Ресейдің Еңбек кодексі мен басқа да заңдармен реттеледі.
Еңбек шартын жасасудың негізгі талаптары
Заңды түрде жұмысқа орналасу үшін шетелдік қызметкердің жасы кемінде 18-де болуы тиіс. Еңбек шарты орыс тілінде жасалады, бірақ қажет болған жағдайда қызметкер түсінетін тілге аударылуы мүмкін. Бұл екі тараптың құқықтарын қорғауға және түсінбеушіліктердің алдын алуға мүмкіндік береді.
Шартта еңбек рұқсаты немесе патент туралы мәліметтер көрсетілуі тиіс (егер заңда өзгеше белгіленбесе). Бұл құжат шетелдік азаматтың Ресейде жұмыс істеу құқығын растайды. Құжаттың нөмірі мен қолданылу мерзімі шартта нақты көрсетілуі керек.
Шетелдік азаматтарды жұмысқа қабылдау кезінде келесі факторлар ескеріледі:
- Жұмысқа шектеулер. Шетелдіктер мемлекеттік немесе құқық қорғау органдарында қызмет атқара алмайды.
- Жас шектеулері. 18 жасқа толмаған тұлғалармен еңбек шарты жасалмайды.
- Еңбек рұқсаты мен патент. Жұмыс беруші визасыз келген шетелдіктің жарамды патенті бар екенін тексеруі қажет. Кейбір санаттар бұл талаптан босатылады — тұрғылықты тұруға рұқсаты барлар, Ресей ЖОО-ларының күндізгі бөлім студенттері, ЕАЭО елдерінің азаматтары және кейбір визалы шетелдіктер.
- Квота жүйесі. Шетелдік қызметкерлерге арналған жұмыс орындарының саны аймақ пен салаға байланысты белгіленеді. Кейбір салаларда шетелдіктерді жұмысқа қабылдау мүлде шектелген.
- Патенттің аймақтық шектеулері. Патент тек берілген аймақ пен лауазым бойынша жарамды. Басқа аймақта берілген патентпен қызметкерді жұмысқа алу мүмкін емес.
- ІІМ-ге хабарлау. Жұмыс беруші шетелдікті жұмысқа қабылдағаннан кейін үш жұмыс күні ішінде бұл туралы Ішкі істер министрлігіне хабарлауы керек.
- Сақтандыру жарналары. 2023 жылдан бастап жұмыс берушілер шетелдік қызметкерлер үшін сақтандыру жарналарын ресейліктермен бірдей ережелер бойынша төлейді.
- Шарттың мерзімі. Шарт мерзімсіз немесе мерзімді болуы мүмкін. Мерзімді шарт әдетте маусымдық жұмыстарға немесе уақытша жоқ қызметкердің орнын толтыруға жасалады.
Еңбекке қабылдау үшін қажетті құжаттар
Ресейде шетелдік азаматты жұмысқа қабылдау үшін келесі құжаттар қажет:
- Жеке басты куәландыратын құжат. Бұл шетел паспорты, босқын куәлігі немесе уақытша баспана туралы анықтама болуы мүмкін. Азаматтығы жоқ тұлғалар тұруға рұқсат немесе уақытша тұру рұқсатын ұсынуы тиіс.
- Еңбек кітапшасы. Ресейде 1974 және 2004 жылғы форматтар жарамды. Егер ұсынылған еңбек кітапшасы жарамсыз болса, жаңа ресейлік үлгіде рәсімделеді.
- SNILS (сақтандыру нөмірі). Барлық шетелдік қызметкерлер үшін міндетті.
- Білім немесе біліктілік туралы құжат. Егер жұмыс арнайы білімді талап етсе, шетелдік диплом немесе куәлік ұсынуы керек. Бұл құжат Ресейде нострификациядан өтуі тиіс — яғни ресми түрде танылуы қажет.
- Еңбек рұқсаты немесе патент. Визамен келгендер – еңбек рұқсатын, визасыз келгендер – патент ұсынады. ЕАЭО елдерінің (Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан) азаматтарына бұл қажет емес.
Ресейде уақытша тұратын шетелдіктер енді жұмысқа орналасқанда ерікті медициналық сақтандыру полисін (ДМС) ұсынуға міндетті емес. Олар міндетті медициналық сақтандыруға қатыса алады. ДМС тек жоғары білікті мамандар үшін сақталған.
Еңбек шартын рәсімдеудің ерекшеліктері
Еңбек шартында келесі ақпараттар болуы тиіс:
- Қызметкер мен жұмыс берушінің толық аты-жөні;
- Тұлғаларды сәйкестендіру деректері;
- Жұмыс берушінің салық төлеуші нөмірі;
- Шартқа қол қоюға өкілетті тұлға туралы мәліметтер;
- Шарт жасалған жері мен күні;
- Жұмыс орны және еңбек функциясы;
- Жұмыс басталатын күн;
- Еңбекақы және төлем шарттары;
- Жұмыс және демалыс уақытының тәртібі;
- Қауіпті немесе қиын еңбек жағдайлары үшін өтемақы (егер бар болса);
- Жұмыс жағдайлары мен сипаттамалары;
- Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы ақпарат;
- Еңбек рұқсаты немесе патент туралы мәліметтер;
- Уақытша немесе тұрақты тұру рұқсаты жөнінде ақпарат;
- Басқа да маңызды шарттар.
Шетелдік қызметкерлердің құқықтары
Еңбек шарты бойынша жұмыс істейтін шетелдік азаматтар ресейлік қызметкерлермен тең құқықтарға ие:
- Еңбек шартын жасау, өзгерту және тоқтату құқығы;
- Шартта көрсетілген жұмысты орындау құқығы;
- Қауіпсіз және заңға сай еңбек жағдайларына құқығы;
- Уақытылы және толық еңбекақы алу құқығы;
- Демалыс және төленетін еңбек демалысына құқығы;
- Нормаланған жұмыс уақыты мен демалыс күндеріне құқығы;
- Еңбек шарттары мен қауіпсіздік талаптары туралы нақты ақпарат алу құқығы;
- Кәсіби дайындық пен білім алу құқығы;
- Кәсіподаққа кіру немесе оны құру құқығы;
- Ұйымның басқаруына қатысу құқығы;
- Еңбек дауларын шешу құқығы;
- Кәсіби жарақат немесе моральдық зиян үшін өтемақы алу құқығы;
- Федералдық заң бойынша міндетті әлеуметтік сақтандыру құқығы.
Негізгі шарттар мен міндеттемелер
Шетелдікпен еңбек шарты мерзімсіз немесе мерзімді болуы мүмкін. Мерзімді шарт бес жылдан аспауы тиіс және еңбек рұқсатының мерзімінен ұзақ болмауы керек. Рұқсат мерзімі аяқталғанда шарт бұзылады.
Жұмыс беруші еңбек шартын жасасу немесе бұзу фактісі туралы мемлекеттік органдарға хабарлауы керек. Сондай-ақ қызметкердің құжаттарының жарамдылығын бақылап, уақытында жаңарту қажет.
Білім беру, сауда, қызмет көрсету және құрылыс салаларында жұмыс істейтін қызметкерлер орыс тілін білетінін растауы тиіс. Тіл сертификаты болмаған жағдайда жұмыс рұқсатын алу мүмкін емес.
Жұмыс беруші барлық құжаттардың түпнұсқалығын тексеруге және көші-қон органдарына дер кезінде өзгерістер туралы хабарлауға міндетті. Ережелердің бұзылуы айыппұлдарға әкелуі мүмкін.
Барлық еңбекақылар ресми банк аударымдары арқылы төленуі тиіс – қолма-қол төлемдерге тыйым салынған. Банктер бұл аударымдар туралы салық органдарына есеп береді. Жұмыс берушілер шетелдік қызметкерлерге төленген жалақы бойынша тоқсан сайын есеп беруге міндетті.
Қорытынды
Шетелдікпен еңбек шарты – нақты талаптары бар ресми құқықтық құжат. Ол екі тараптың құқықтары мен міндеттерін белгілейді және қызметкердің құқықтық мәртебесін, сондай-ақ көші-қон заңнамасын ескере отырып жасалады. Дұрыс рәсімделген құжаттар заңды жұмысты қамтамасыз етеді және екі тараптың да мүддесін қорғайды.
Дереккөз: