Nega chet elliklar Rossiyaga kirishda biometrik ma’lumot topshiradilar

2024-yil 1-dekabrdan boshlab Rossiya davlat chegarasidan o‘tayotgan chet el fuqarolaridan biometrik ma’lumotlarni yig‘ish bo‘yicha yirik eksperiment boshladi. Yangi tizim 2026-yil 30-iyungacha amal qiladi va millionlab xorijlik mehmonlar uchun kirish tartibini tubdan o‘zgartiradi. Xalqaro tajriba va xavfsizlik ehtiyojlarining oshishini hisobga olgan holda, mutaxassislar sinov muddati tugaganidan so‘ng, biometrik ma’lumotlarni yig‘ish doimiy asosda joriy etilishi ehtimolini yuqori deb baholamoqda — bu allaqachon ko‘plab rivojlangan davlatlarda mavjud.

Agar aeroportda odamlar barmog‘ini maxsus qurilmaga qo‘yib, suratga tushayotganini ko‘rgan bo‘lsangiz, mana shu biometrik jarayon hisoblanadi. Endi Rossiyaga kirayotgan barcha chet ellik mehmonlar bu tartibni majburiy o‘tishlari kerak. Keling, bu nima va nima uchun kerakligini tushuntiramiz.

Biometriya nima — oddiy so’zlar bilan

Biometrik identifikatsiya — bu insonning o‘ziga xos fiziologik xususiyatlarini yig‘ish bo‘yicha zamonaviy jarayon. Biometriya — bu odamni noyob qiladigan maxsus ma’lumotlar: masalan, barmoq izi yoki yuz tuzilishi. Tasavvur qiling, har bir odamning tabiat tomonidan “yozilgan” o‘z “pasporti” bor — uni hech kim qalbakilashtira olmaydi yoki o‘g‘irlay olmaydi.

Biometrik ma’lumotlarga quyidagilar kiradi:

Barmoq izlari
Yuz rasmi
Ba’zan ko‘z skanerlash (Rossiyada hozircha faqat dastlabki ikkitasi qo‘llaniladi)

Chegarada tekshiruvdan o‘tishda xorijiy fuqarolar yuz rasmi va barmoq izlarini topshirishlari kerak. Zamonaviy uskunalar yordamida jarayon bir necha daqiqada yakunlanadi va interfeys pasportni o‘qigandan so‘ng avtomatik tarzda kerakli tilga o‘tadi.

Rossiyada biometrik ma’lumotlarni yig‘ish qachon boshlandi

Biometriya faqat ba’zi joylarda 2024-yil 1-dekabrdan yig‘ila boshladi:

Sheremetyevo aeroporti (Moskva)
Domodedovo aeroporti (Moskva)
Vnukovo aeroporti (Moskva)
Jukovskiy aeroporti (Moskva viloyati)
Mashtakovo chegara punkti (Orenburg viloyati)

Eksperiment davomida biometrikani yig‘iladigan punktlar ro‘yxati kengayadi. Hozirda Pulkov va Qozon aeroportlarini zarur texnika bilan jihozlash masalasi muhokama qilinmoqda.

Kimlar biometrik ma’lumot topshirishi kerak

Yangi talablar ba’zi toifadagi fuqarolarga tatbiq etilmaydi. Agar chet el fuqarosi biometrikani topshirishdan bosh tortsa, u chegaradan o‘tkazilmaydi.

Topshirishi kerak	Topshirmasa ham bo‘ladi
Barcha chet el fuqarolari	Belarus fuqarolari
Fuqaroligi yo‘q shaxslar	6 yoshgacha bolalar
Turistlar va ishbilarmonlar	Diplomatlar va ularning oilalari
Mehnat muhojirlari	Xalqaro tashkilotlar xodimlari

Bu nima uchun kerak: asosiy sabablar

PONOMAREVA GROUP yuridik kompaniyasi direktori Yuliya Ponomaryovaning ta’kidlashicha, “yangi tartibning asosiy maqsadi — xorijiy fuqarolar kirishini nazorat qilish va mamlakat xavfsizligini oshirishdir”.

Mamlakat xavfsizligi

Rossiyani katta uy deb tasavvur qiling, biometriyani esa zamonaviy qulf sifatida ko‘ring. Bu kim kirayotganini bilishga va istalmagan shaxslarni kiritmaslikka yordam beradi. Biometrikani yig‘ish aniqroq identifikatsiyalash va noqonuniy migratsiyani oldini olish imkonini beradi.

Firibgarlik va jinoyatchilikka qarshi kurash

Ba’zi odamlar begonalarning hujjatlarini ishlatib yoki o‘z ma’lumotlarini o‘zgartirib aldamoqchi bo‘lishadi. Biometriya ularni “tanib olish” imkonini beradi, hatto ular ismini yoki tashqi ko‘rinishini o‘zgartirgan bo‘lsa ham. Berilgan biometrik ma’lumotlar real vaqtda ma’lumotlar bazalari bilan solishtiriladi, bu esa tezda qidiruvda bo‘lgan yoki ilgari deportatsiya qilinganlarni aniqlashga yordam beradi.

Biometrik jarayon qanday amalga oshiriladi

Jarayon juda oson va bir necha daqiqa vaqt oladi:

Maxsus qurilmaga boring
Barmoqlaringizni skanergacha qo‘ying — qurilma sizning izlaringizni “eslab qoladi”
Kamera qarshisida turib suratga tushing — raqamli foto olinadi
Ma’lumotlar maxsus bazada saqlanadi
Chegara jarayonini odatdagidek davom eting

Boshqa davlatlar ham biometrikani ishlatadimi

Rossiya global tendentsiyani kuzatmoqda va biometrikani yig‘ayotgan birinchi davlat emas. Ko‘plab rivojlangan mamlakatlar bu texnologiyani allaqachon uzoq vaqtdan beri ishlatadi:

AQSH — barmoq izlari va suratlar olinadi
Yevropa Ittifoqi davlatlari — biometrik pasportlar; Schengen vizasini olishda biometrik topshirish shart
Yaponiya — kirishda barmoq izlari olinadi
Avstraliya — avtomatik yuzni aniqlash tizimi
Tailand, Buyuk Britaniya, BAA — o‘xshash tizimlar mavjud
Turkiya — hozirda shunday tizimni joriy qilmoqda

Keyingi rejalar

Eksperiment 2026-yil 30-iyungacha davom etadi. Shu vaqt davomida hukumat yangi tizimning ishlashini o‘rganadi va uni doimiy joriy qilish yoki qilmaslik haqida qaror qabul qiladi.

Ehtimoliy yangilanishlar:

Chegaradan o‘tishni tezlashtirish
Ma’lumotlarni oldindan topshirish uchun mobil ilovalarni joriy qilish
Boshqa davlat xizmatlari bilan integratsiya

Xulosa

Rossiyaga kirishda biometrik ma’lumot topshirish — bu mamlakatni yanada xavfsiz va tartibli qilishning zamonaviy yo‘li. Bu g‘alati tuyulishi mumkin, lekin jarayon oddiy va tezkor. Eng muhimi, u ham xorijiy mehmonlarni, ham Rossiya fuqarolarini himoya qilishga yordam beradi.

Eslab qoling: biometrika hayotingizni qiyinlashtirish uchun emas, balki hammaga yanada xavfsiz va adolatli dunyo yaratish uchun joriy qilinmoqda.

Manbalar: